BIST 30 Tanımı

BIST 30 nedir sorusu, Türkiye sermaye piyasalarının en çok takip edilen göstergelerinden birini ifade eder.
BIST 30, Borsa İstanbul’da işlem gören en büyük, en likit ve işlem hacmi en yüksek 30 şirketin hisse senetlerinin performansını ölçen endekstir.

Bu endeks, hem kurumsal yatırımcılar hem de bireysel yatırımcılar tarafından piyasanın genel yönünü anlamak için kullanılır.
Kısacası, BIST 30 endeksi, Türk borsasının lokomotif şirketlerini temsil eder.

Örnek:

BIST 30 endeksi bir günde %2 yükselmişse, bu genellikle büyük ölçekli bankalar, enerji ve sanayi şirketlerinin hisse değerlerinin artması anlamına gelir.

BIST 30 Ne İşe Yarar?

BIST 30 endeksi, Türkiye borsasındaki en güçlü şirketlerin performansını gösterir ve finansal piyasalarda benchmark (kıyas ölçütü) olarak kullanılır.

Başlıca işlevleri şunlardır:

• Yatırımcı güven göstergesi olarak piyasa eğilimlerini yansıtır,

• Vadeli işlem ve opsiyon sözleşmeleri için referans endeks olarak kullanılır,

• Yatırım fonları ve endeks fonları için performans ölçütü oluşturur,

• Türkiye ekonomisinin büyük ölçekli şirketlerinin genel durumunu temsil eder.

BIST 30 Endeksi Nasıl Oluşturulur?

BIST 30 endeksine dahil edilecek şirketler, Borsa İstanbul tarafından belirlenen kriterler doğrultusunda seçilir.
Bu değerlendirme her 3 ayda bir (çeyrek dönemlerde) yapılır.

Seçim Kriterleri:

• Piyasa değeri (şirketin büyüklüğü),

• Fiili dolaşım oranı (halkta işlem gören hisse miktarı),

• İşlem hacmi ve likidite,

• Finansal istikrar ve düzenli faaliyet geçmişi.

Bu kriterlere göre, Türkiye’nin en yüksek işlem hacmine ve piyasa değerine sahip 30 şirket endekse dahil edilir.

BIST 30 Endeksi Nasıl Hesaplanır?

BIST 30 endeksi, endekse dahil 30 şirketin fiili dolaşımdaki piyasa değerleri dikkate alınarak hesaplanır.

Basitleştirilmiş formül:
BIST 30 = (Endeksteki Hisselerin Fiili Dolaşım Piyasa Değerleri Toplamı / Temel Değer) × 100

Bu yöntemle, piyasa değeri yüksek olan hisseler endeks üzerinde daha fazla ağırlığa sahiptir.

Örnek:

Bir bankanın piyasa değeri yüksekse, hissedeki %2 artış endeksi daha fazla etkilerken, daha küçük bir şirketin %5 artışı endekste daha sınırlı etki yaratabilir.

BIST 30 Endeksinde Yer Alan Şirketler

BIST 30 genellikle Türkiye’nin en büyük finans, sanayi, enerji, ulaştırma ve iletişim şirketlerinden oluşur.
Bazı örnek şirketler şunlardır:

• Akbank, Garanti BBVA, İş Bankası,

• Koç Holding, Sabancı Holding,

• Ereğli Demir Çelik, Tüpraş,

• Turkcell, ASELSAN, THY.

Bu şirketler, toplam borsa değerinin önemli bir kısmını oluşturur ve endeksin yönü genellikle bu hisselerin performansına bağlıdır.

BIST 30 ve BIST 100 Arasındaki Fark

BIST 30, BIST 100’ün bir alt kümesidir.
Yani BIST 30’da yer alan şirketler, BIST 100 içerisinde de yer alır.
Ancak fark, şirket sayısı ve likidite düzeyindedir.

BIST 30 bu nedenle genellikle profesyonel yatırımcılar ve fon yöneticileri tarafından yakından izlenir.

BIST 30 Endeksinin Ekonomideki Önemi

BIST 30, Türkiye ekonomisinin “mavi çipli hisseleri”ni yani en güvenilir ve güçlü şirketlerini temsil eder.
Bu şirketlerin performansı, hem yerli hem de yabancı yatırımcıların Türkiye’ye olan ilgisini doğrudan etkiler.

Ayrıca, BIST 30 vadeli işlem sözleşmeleri (VİOP) Türkiye’de türev piyasalarda en çok işlem gören ürünlerdendir.
Bu da endeksin finansal sistemdeki önemini artırır.

BIST 30 Endeksi Ne Zaman Yükselir veya Düşer?

Endeksin yönü;

• Faiz oranları,

• Döviz kurları,

• Şirket bilançoları,

• Küresel piyasa koşulları,

• Yatırımcı güveni gibi faktörlere bağlı olarak değişir.

BIST 30 endeksinde yer alan şirketler ekonominin büyük kısmını temsil ettiği için, endeksin yükselmesi genellikle Türkiye ekonomisine olan güvenin artması anlamına gelir.

Sonuç ve Değerlendirme

BIST 30, Borsa İstanbul’un en büyük ve en likit 30 şirketini kapsayan, Türkiye borsasının yönünü belirleyen ana endekslerden biridir.
Ekonomik göstergelerin ve piyasa beklentilerinin en hızlı yansıdığı göstergelerden biri olarak kabul edilir.

Kısacası, BIST 30 endeksi; Türk sermaye piyasasının öncü şirketlerini ve ekonominin nabzını aynı anda temsil eden güçlü bir finansal göstergedir.