BIST 100 Tanımı

BIST 100 nedir sorusu, Türkiye sermaye piyasalarını takip eden herkesin bilmesi gereken temel kavramlardan biridir.
BIST 100, Borsa İstanbul’da işlem gören en büyük ve en likit 100 şirketin hisse senetlerinin performansını ölçen endekstir.
Bu endeks, Türkiye ekonomisinin genel durumu ve borsa piyasasının yönü hakkında önemli bilgiler verir.

BIST 100, Borsa İstanbul’un (BIST) en bilinen endeksi olup, yatırımcılar için bir piyasa göstergesi niteliğindedir.
Endeks, farklı sektörlerden şirketleri kapsadığı için, Türkiye ekonomisinin genel görünümünü en iyi yansıtan göstergelerden biridir.

Örnek:

BIST 100 endeksi bir günde %1 artarsa, bu genellikle büyük ölçekli hisselerin çoğunun değer kazandığı anlamına gelir.

XU100 Ne Demek?

XU100, BIST 100 endeksinin işlem kodudur.
Borsa İstanbul’da her endeksin bir kısaltma kodu bulunur ve BIST 100 endeksinin uluslararası finansal platformlarda tanınan kodu XU100’dür.

Bu kodun anlamı şu şekildedir:

• X: Endeksi temsil eder.

• U: Ulusal pazarı ifade eder.

• 100: Endeksteki şirket sayısını belirtir.

Dolayısıyla “BIST 100” ve “XU100” aynı endeksi ifade eder; aralarındaki fark yalnızca kullanım şeklidir.
Örneğin, yatırım platformlarında veya grafik ekranlarında “XU100” kodu yazdığında, BIST 100 verilerini görüntülersin.

BIST 100 Endeksinin Amacı

BIST 100 endeksi, yatırımcıların genel piyasa yönünü görmesini ve yatırımlarını buna göre şekillendirmesini sağlar.
Bu endeksin başlıca amaçları:

• Borsa performansını ölçmek,

• Yatırımcı güvenini izlemek,

• Ekonomik trendleri yansıtmak,

• Yatırım fonları ve endeks fonları için kıyaslama ölçütü (benchmark) oluşturmak.

BIST 100 Endeksine Dahil Şirketler Nasıl Seçilir?

Borsa İstanbul, belirli kriterlere göre BIST 100 endeksinde yer alacak şirketleri belirler.
Seçim her çeyrek dönemde (3 ayda bir) güncellenir.

Kriterler arasında şunlar yer alır:

• Şirketin piyasa değeri,

• Fiili dolaşımdaki hisse oranı,

• İşlem hacmi ve likiditesi,

• Finansal performansı ve düzenliliği.

Bu kriterler sayesinde endeks, her zaman Türkiye’nin en aktif ve güçlü şirketlerini temsil eder.

BIST 100 Endeksi Nasıl Hesaplanır?

BIST 100 endeksi, endekse dahil 100 hissenin fiili dolaşımdaki paylarının piyasa değerleri kullanılarak hesaplanır.
Yani her şirketin endekse etkisi, piyasa değerine bağlı olarak farklı ağırlıklardadır.

Basitleştirilmiş formül:
BIST 100 = (Endeksteki Hisselerin Fiili Dolaşım Piyasa Değerleri Toplamı / Temel Değer) × 100

Örnek:

Büyük piyasa değerine sahip bir banka veya enerji şirketinin hissesi, endeks üzerinde küçük bir teknoloji hissesinden çok daha fazla etki yaratır.

BIST 100 ve Diğer Endeksler Arasındaki Fark

Borsa İstanbul’da BIST 30, BIST 50 ve BIST 100 gibi farklı kapsamlı endeksler bulunur.
Bu endeksler şirket büyüklüğüne ve işlem hacmine göre sıralanır.

Yani BIST 100, hem BIST 30 hem BIST 50 şirketlerini de içinde barındıran, en geniş kapsamlı ulusal endekstir.

BIST 100 Endeksini Etkileyen Faktörler

Endeksin yönü, birçok makroekonomik ve finansal faktörden etkilenir:

• Faiz oranları ve enflasyon,

• Döviz kurları,

• Şirket bilançoları,

• Küresel piyasa hareketleri,

• Yatırımcı güveni ve risk iştahı.

Örneğin, faizlerin düşmesi genellikle borsada yükseliş eğilimini destekler; çünkü yatırımcılar hisse senetlerine yönelir.

BIST 100’ün Ekonomideki Önemi

BIST 100, sadece yatırımcılar için değil, ekonomi yönetimi ve finans medyası için de ekonomik sağlığın barometresi olarak kabul edilir.
Endeksin yükselmesi genellikle ekonomik güvenin arttığı, şirketlerin performanslarının iyi olduğu dönemleri işaret eder.

Tersine, endeksin gerilemesi yatırımcı güveninin azaldığı veya ekonomik baskıların arttığına işaret eder.

Sonuç ve Değerlendirme

BIST 100 veya kod adıyla XU100, Türkiye’nin en büyük 100 şirketinin performansını yansıtan, Borsa İstanbul’un en önemli endeksidir.
Yatırımcılar için piyasa yönünü anlamada, fon yöneticileri için performans karşılaştırmada ve ekonomistler için genel piyasa analizinde referans kabul edilir.

Kısacası, BIST 100 Türk borsasının kalbidir, XU100 ise bu kalbin attığı yeri gösteren koddur.